TOONHOUT
Toonhout
Houtsoorten voor bovenbladen
Ceder (Chamaecyparis lawsoniana)
Port Orford cederhout is de stijfste, lichtste en bijgevolg de meest geschikte cedersoort voor bovenbladen. Het is ook de meest stabiele soort wat uitzetting door temperatuur en luchtvochtigheid betreft. Port Orford is zeer gewild omwille van de klare, gearticuleerde en lang aanhoudende klank.
Deze houtsoort is een prima keuze zowel voor klassieke als voor stalensnarige gitaren. Het heeft een warm-gouden kleur met een zeer gelijkmatige structuur met dicht bij elkaar liggende nerven. En het leukste is dat het een zalige geur heeft die je zelfs dwars door de lak- of politoerlaag kan ruiken.
Engelmann spar (Picea engelmannii)
Engelmann is befaamd voor het uitzicht en zijn klankkwaliteiten. Het is buitengewoon geschikt voor getokkeld gitaarspel. Een gitaar met dit voornamelijk Canadees toonhout levert een opvallend gebalanceerde klank met groot dynamisch bereik zonder warrelende boventonen, zelfs wanneer er met plectrum op gespeeld wordt.
Het uitzicht van Engelmann leunt dicht aan bij dat van de europese spar maar de afstand tussen de nerven is meestal gelijkmatiger. Engelmann heeft een prachtige, ivoorkleurige glans.
Europese spar (Picea excelsa, Picea abies)
Europese spar wordt algemeen beschouwd als het beste toonhout dat beschikbaar is. Er bestaan verschillende soorten spar die als Europees worden verkocht.
Spar afkomstig uit Duitsland wordt reeds eeuwenlang gebruikt voor het vervaardigen van bovenbladen voor strijkinstrumenten. Het staat ook hoog aangeschreven bij gerenomeerde bouwers van stalensnarige en klassieke gitaren. Duitse spar van topkwaliteit heeft, door de hoge vraag en de beperkte beschikbaarheid, een bijzonder hoog prijskaartje.
Ander europees sparrenhout wordt gewonnen op de noordelijke bergflanken van alpijnse gebieden in Zwitserland, Oostenrijk, Italië, Spanje en de Karpathen. Deze variëteiten zijn uitstekende alternatieven voor het dure duitse sparrenhout.
Europese spar is een stijf maar flexibel toonhout met een diepe, heldere kloptoon. Het heeft een gouden glans die met de jaren donkerder wordt.
Sitka spar (Picea sitchensis)
Omwille van zijn stevigheid en taaie elasticiteit is Sitka zonder twijfel het meest gebruikte sparrenhout op massaproductiegitaren. Het is een zeer veelzijdige houtsoort: een gitaar met een Sitka-bovenblad verdraagt "gitaar-beuken" zonder verpinken en toch klinkt ze niet modderig wanneer er zacht op gespeeld wordt. Je mag dus een evenwichtige en warme maar weinig opvallende klank verwachten.
Deze houtsoort uit Noord-Amerika en Canada is soms te verkrijgen in "bereklauw": de nerven vertonen kriskas zijdelingse striaties net alsof een beer met artistieke aspiraties zich even mocht uitleven. Deze natuurlijke afwijking heeft geen enkele invloed op de toon of de klankkwaliteiten maar een gitaar met dergelijk bovenblad valt zeker op.
De kleur van Sitka varieert van bijna wit tot licht bruin.
Houtsoorten voor ruggen en zijkanten
Californische laurier/Oregon Myrtle (Umbellularia)
Oregon Myrtle groeit uitsluitend in het Amerikaanse Oregon en Californië waar het Californische laurier, peper- of hoofdpijnboom genoemd wordt. De kleur van het hout kan sterk variëren: van goudgeel, diverse okers, groen, violet tot donkerbruin. Geen enkele set, zelfs van dezelfde stam is gelijk.
Deze prachtige houtsoort heeft een mooie, warme klank die zich ergens tussen esdoorn en walnoot bevindt.
Europese en Californisch walnoot (Juglans regia, Juglans california)
Walnoot is een uitstekende all-rounder voor gitaren van grotere afmetingen. Het produceert een warme, houtige maar heldere klank. Gevlamde walnoot of walnoot met heel veel tekening kan uitzonderlijk mooi zijn. De combinatie met Engelmann of europese spar is ideaal voor gitaristen met een lichte aanslag.
Kotibe (Nesogordonia papaverifera)
Kotibe is een fantastische houtsoort uit West-Afrika en een van mijn favorieten. Deze houtsoort wordt ook verkocht onder de namen Danta, Kissingungo, Ovoe, Ovoui, Arborbora, Otutu, Naouya en Kondofindo, afhankelijk van de streek van herkomst. Het heeft een roodbruine kleur met hier en daar een paarse schijn. De extreem fijne structuur levert een zeer mooie, natuurlijke glans op. Klanktechnisch gezien kan het gemakkelijk wedijveren met de beste centraalamerikaanse palissandersoorten. Het enige minpunt is dat het zeer, zeer traag droogt. Gelukkig heb ik een voorraad die meer dan 30 jaar op natuurlijke wijze gedroogd is.
Esdoorn (Acer macrophyllum)
Esdoorn is van oudsher de houtsoort voor de zijkanten en achterbladen van strijkinstrumenten en archtop-gitaren (jazz-gitaren of f-gatgitaren). Voornamelijk de gevlamde esdoorn, de tijgeresdoorn, de vogelesdoorn en de appelesdoorn of pommele staan in hoog aanzien omwille van hun visuele eigenschappen.
Gitaren met een esdoorn rug hebben een zeer goede balans, een kristallijne frisheid in de hoge tonen en een volle, warme bas, dit alles met een relatief kortere nagalm. Als extra hebben ze een zeer goede toonscheiding, zelfs bij gitaristen met een zwaardere aanslag.
Ik geef er de voorkeur aan om gitaren met een esdoorn rug een natuurlijke (ongekleurde) afwerking te geven om dit fantastische, zacht-witte hout volledig tot zijn recht te laten komen.
Monkey Pod (Cassia marilandica)
Monkey-pod heeft een goudamber kleur met donkere strepen dat een beetje doet denken aan acacia of koa. Gitaren met een monkey pod rug produceren een romantische, houtige, pulserende toon zonder dat de hoge frequenties verloren gaan.
Monkey-pod heeft vrij grote poriën die gewoonlijk gevuld worden met epoxylijm en houtstof. Aangezien ik het gebruik van epoxy volledig tracht te vermijden omwille van het klankdempend effect, heeft een monkey pod gitaar niet hetzelfde gladde uiterlijk als een kotibe- of een esdoorngitaar wanneer het gepolitoerd is. Maar het uitzicht is niettemin spectaculair.
Sapele (Entandrophragma spp.)
Sapele komt uit tropisch-Afrika en wordt ook wel Sapele Mahonie genoemd omdat het een goede vervanging biedt voor de duurdere mahoniesoorten. De kleur varieert van goud-bruin over rood tot licht paars.
De klank is te vergelijken met andere mahoniesoorten en met Monkey Pod: warm en vol-romantisch. Deze houtsoort is dus uiterst geschikt voor zowel kleine als grotere gitaarmodellen.
Ik heb prachtige gevlamde vogel-Sapele op voorraad.